Grote bladeren vol gaten
De Monstera pik je er zo uit in het tuincentrum. Denk maar aan zijn Nederlandse naam: gatenplant. De bladeren van deze XL kamerplant hebben namelijk diepe inkepingen en sierlijke gaten in het blad. Alsof ze vakkundig met een sjabloon en stanleymesje zijn bewerkt. Overigens ontstaan de gaten pas tijdens de groeifase van de bladeren. Bij babyplantjes is het blad nog hartvormig.
Hoe komt de gatenplant aan zijn gaten?
Een volwassen Monstera zonder gaten bestaat dus niet. Lang werd gedacht dat de vorming van gaten bij de gatenplant te maken had met een foutje in het DNA van de plant. Maar inmiddels zijn wetenschappers eruit: dankzij de gaten kunnen de bladeren beter zonlicht opvangen voor de fotosynthese. Handige bijkomstigheid: in de jungle drupt regenwater door de gaten, zodat het bij de wortels van de plant komt. Net zoals de meeste luchtzuiverende kamerplanten, zet ook de Monstera overdag CO2 om in zuurstof. En omdat de bladeren groot zijn, leveren ze een flinke bijdrage.
Betekenis van Monstera
Over de herkomst van de naam doen verschillende verhalen de ronde. Zo zou het verwijzen naar het Engelse monstrous, een verwijzing naar de monsterachtige hoogtes die deze klimmer via zijn luchtwortels in de jungle van Zuid-Amerika kan bereiken. Van de luchtwortels worden in Mexico zelfs manden gevlochten. Monstrum is Latijns voor ‘wonder’ of ‘vreemd’. Dat kan natuurlijk duiden op de bijzondere bladvorm. Er zijn 22 soorten Monstera in de aronskelkfamilie, allemaal verwant aan kamerplant de Philodendron.
Monstera deliciosa
De meeste gatenplanten die in Nederland verkrijgbaar zijn, vallen onder de soort Monstera deliciosa. De tweede naam verwijst naar de ‘delicieuze’ vruchten die ze vormen in de jungle. Die zouden smaken naar ananas en banaan. De gekweekte plant klimt meestal langs een mosstok omhoog. Vaak zijn ook de luchtwortels zichtbaar. De inkepingen die aan de zijkant van het blad ontstaan, reiken soms wel tot aan de nerf. Hier en daar vormen zich ook gaten in het blad.
Monstera adansonii ‘Monkey Mask’
Een bijzondere verschijning is Monstera adansonii ‘Monkey Mask’ (ook wel Monstera obliqua). In de bladeren van deze wat kleinere gatenplantsoort ontstaan perfect gevormde gaten richting de nerf. In Amerika noemen ze hem daarom ook wel de ‘Swiss Cheese Plant’. Je kunt de takken laten klimmen langs een stok of laten afhangen.
Bonte Monstera ‘Variegata’
Een zeldzame verschijning is de gatenplant met bontblad: Monstera deliciosa ‘Variegata’. Het blad is witgevlekt en soms zijn bladeren zelfs helemaal wit. Je ziet hem nog niet vaak omdat de plant lastig te vermeerderen is. Ook is hij wat kwetsbaarder dan zijn neefjes. De witte vlekken bevatten namelijk geen chlorofyl, het bladpigment waarmee planten licht omzetten in energie. Dat maakt de ‘Variegata’ dus ook minder sterk.
Verzorging van deze kamerplant
Geef een gatenplant een licht plekje in huis, maar vermijd volle zon. Draai de plant regelmatig zodat alle zijden evenveel licht krijgen. De plant groeit van origine in de jungle; logisch dus dat hij niet goed tegen kou kan. Zorg ervoor dat het in de kamer nooit kouder is dan 13 °C.
Bruine vlekken of gele bladeren bij je gatenplant
Wanneer de bladeren bruine vlekken krijgen, dan is de kluit te nat. Heeft je gatenplant gele bladeren? Ook dat is een teken dat de plant te veel water krijgt. Geef hem matig water; als de kluit lichtvochtig aanvoelt, is dat perfect. Sproeien vindt de Monstera ook fijn. In het groeiseizoen – van april tot oktober – kun je eens in de twee weken een beetje plantenvoeding toevoegen aan het water. Dit helpt ook bij de vorming van nieuwe bladeren.
Gatenplant verpotten
Eens in de twee jaar verplant je de Monstera in een iets grotere pot. Het komt zelden voor dat hij binnen bloeit. Maar als het gebeurt, dan kun je de bloemen het best afknippen. Zo gaat de energie uit naar de groei en niet naar de vorming van zaad. Als de luchtwortels uit de pot springen, kun je ze de aarde in dwingen om de groei te stimuleren. Let op: gatenplanten zijn giftig voor kleine kinderen en huisdieren. Voorkom dus dat ze een hap uit de bladeren nemen.
Een gatenplant kun je stekken
Monstera’s laten zich makkelijk stekken. Knip een deel van de plant weg, circa 2 cm onder een luchtwortel. Pak hierbij zowel een stukje stengel mee als een blaadje en een luchtwortel. Zet de stek in een glas water of in een potje met aarde. Voordeel van een waterstekje is dat je kunt zien hoe de worteltjes zich ontwikkelen. Ververs het water wekelijks. Als de wortels circa 5 cm lang zijn, kun je de stek oppotten. Houd de aarde wel goed vochtig. Zet een stekje licht weg en niet kouder dan 15 °C. Een klein kasje is ideaal, maar je kunt ook een plastic zakje om het potje schuiven zodat er een tropisch klimaat ontstaat. De lente is het beste seizoen om te stekken.