De waterleliefamilie: meer dan je denkt
Wanneer we aan ‘waterlelie’ denken, verschijnt vaak het beeld van de witte waterlelie (Nymphaea alba) voor onze ogen. Maar wist je dat deze plantenfamilie nog veel meer verrassingen herbergt? Naast de inheemse witte waterlelie telt de familie nog zo’n zestig andere soorten, zoals de gele plom (Nuphar lutea) en de blauwe lotus (Nymphaea caerulea). Hoewel veel leden van deze familie voornamelijk in tropische gebieden in Azië of Afrika voorkomen, zijn er ook talloze cultivars van waterlelies speciaal gekweekt voor vijvers en beschikbaar in Nederland. Denk bijvoorbeeld aan Nymphaea marliacea, die bloeit in zachtroze, felroze of zachtgeel. En het beste nieuws? Waterlelies zijn winterhard.
Koningin van de waterplanten: Nymphaea alba
De witte waterlelie verdient met recht de titel ‘koningin van de waterplanten’. Haar hartvormige drijfbladeren en grote witte bloemen sieren vijvers en sloten. Deze schoonheid bloeit van het vroege voorjaar tot diep in de herfst. In april steken de bladeren boven het wateroppervlak uit, en in mei-juni ontvouwen de bloemknoppen zich een voor een. De witte bloemen stralen van half mei tot augustus of september. De naam Nymphaea is afgeleid van het Latijnse Nymphae, wat nimf of halfgodin van de rivieren betekent. Alba komt ook uit het Latijn en staat simpelweg voor wit.
Voortplanting van de witte waterlelie
Witte waterlelies vind je voornamelijk in meren of stilstaande of langzaam stromende wateren. Ze houden van ondiep water en hun wortels hechten zich stevig aan de bodem. Waterlelies hebben dikke kruipende stengels en veel zijwortels. De ronde bladeren en witte bloemen groeien aan lange stelen die uit deze kruipende stengels ontspringen. Interessant genoeg kunnen deze stelen zich aanpassen aan de waterdiepte. De bloemen openen zich gedurende de dag, om bij zonsondergang weer te sluiten. Zodra de bloei voorbij is, maakt de bloem plaats voor een nieuwe, waarbij de vrucht naar de bodem zakt doordat de steel zich oprolt. Hier barst de vrucht open en laat de zaden vrij. Deze zaden, nog gehuld in witte vliesjes, stijgen naar het wateroppervlak en worden door wind of stroming naar nieuwe plekken gevoerd. Eenmaal aangekomen verliezen ze hun vliesjes en zinken ze weer naar de bodem, waar ze uitgroeien tot nieuwe witte waterlelies.
Waterlelies aanschaffen: tips voor succes
Wil je jouw vijver verrijken met deze waterjuweeltjes? Koop jouw favoriete waterleliecultivar bij een tuincentrum of kweker en plant deze tussen april en september. Zorg ervoor dat je de juiste soort kiest; het heeft weinig zin om een reus te planten in een kleine vijver of een dwerg in een uitgestrekte natuurvijver. De meeste medium cultivars doen het goed in een gemiddelde tuinvijver. Sommige handelaren bieden waterlelies al in vijvermanden aan. Dit maakt het eenvoudig om de plant direct in je vijver te plaatsen, en de kans op snel bloeiende bloemen is groot. Als je een waterlelie zonder vijvermand koopt, kun je deze zelf in een geschikte mand plaatsen. Speciale waterleliegrond is beschikbaar om zo’n mand te vullen, maar kleiachtige vijvergrond voldoet ook. Vergeet niet om rekening te houden met de aanbevolen waterdiepte voor jouw specifieke waterleliesoort.
Verzorging: de sleutel tot bloeiende pracht
Ben je zover dat je een keuze hebt gemaakt voor de soort waterlelie die je mooi vindt? Dan is het zaak deze goed te planten en te verzorgen. Enkele tips.
- In de meeste gevallen staat je waterlelie in een vijvermand in de vijver. Kies voor de juiste grond. Dit kan vijvergrond zijn die is vermengd met klei of speciale waterlelie-aarde.
- Kies een zonnige plek voor je waterlelies. Deze zonaanbidders hebben minimaal vijf uur zon per dag nodig. Ze zullen hun bloemen niet openen zonder de zon.
- Er zijn verschillende winterharde waterlelies, maar vaak sterven de bladeren in de winter af. Verwijder deze bladeren uit je vijver om rot te voorkomen.
- ’s Zomers kan de rode leliekever ofwel leliehaantje de bladeren belagen; hij eet ze helemaal op. De bladeren worden dan bruin. Knip de aangetaste bladeren zo snel mogelijk weg, zo elimineer je de larven die op het blad zitten.
- Word je waterlelie te groot en compact? Splits haar dan. Haal de vijvermand uit de vijver. Kies een aantal plantdelen die jong blad vormen en snijd deze vervolgens met ruime marge los van de rest van de plant. Plant deze jonge plantdelen in een nieuwe vijvermand en geef ze cadeau of plant op een andere plek.
- Waterlelies zijn langzame groeiers. Heb dus geduld. Een jonge lelie kun je wat minder diep in de vijver zetten. Plaats het plantje bijvoorbeeld op een verhoging op de vijverbodem. Een ondiepere plek stimuleert de groei.
Waarom bloeit mijn waterlelie niet?
Als je waterlelie niet goed bloeit, kan dit verschillende oorzaken hebben. De belangrijkste is mogelijk gebrek aan zonlicht. Zorg er dus voor dat je lelies een zonnige thuis hebben. Geduld is ook een schone zaak: het kan wel een jaar duren voordat een jonge lelie begint te bloeien. Bovendien houden waterlelies van rust. Een vijver vol met fonteintjes en watervallen kan hun bloei belemmeren. Is je vijver te vol? Overweeg dan om je planten te splitsen en ze elders te plaatsen. Onthoud dat ongeveer de helft van je vijver bedekt mag zijn met planten.
Meer waterplanten
Met deze tips en een beetje liefde en aandacht kun je zelf genieten van de betovering van waterlelies in je eigen vijver.
Lees meer over waterplanten en suggesties voor een kleine waterplaats in de tuin.